๑.๓ ชุมชนรัชธานี ๕/๑

ชุมชนรัชธานี ๕/๑ เป็นหมู่บ้านขนาดเล็ก จำนวน ๑๐๕ หลังคาเรือน ลักษณะบ้านเป็นทาวเฮาส์ เข้าออกทางเดียว มีถนนเข้ากลางหมู่บ้าน ด้านหน้าติดถนน ด้านหลังติดชุมชนรัชธานี ๕/๒ ด้านทิศตะวันออกติดแฟลตสวัสดิการตำรวจ (อาคารบุญสิน) ทิศตะวันตกติดที่ดินเปล่า มีประธานคณะกรรมการหมู่บ้าน ดูแลจัดเก็บค่าบริการส่วนกลาง ยังไม่ได้จัดตั้งเป็นชุมชนกับสำนักงานเขตเนื่องจากเป็นหมู่บ้านชุมชนใหม่ ประชากรส่วนใหญ่อยู่ในวัยทำงานประกอบอาชีพรับราชการ พนักงานบริษัท และอาชีพธุรกิจส่วนตัว ผู้สูงอายุในหมู่บ้านมีน้อย ช่วงกลางวันประชาชนส่วนใหญ่ไม่อยู่บ้าน ในชุมชนมีผู้อาวุโสท่านหนึ่ง เป็นข้าราชการบำนาญท่านได้ให้ความสนใจ และอาสาเป็นผู้ประสานงานให้กับชุมชนเวลามีกิจกรรมต่างๆ ระยะแรกหลังการเข้าร่วมโครงการกับทางโรงพยาบาล ชุมชนยังไม่มีการดำเนินกิจกรรมต่อ ทางทีมผู้ประสานและพี่เลี้ยงได้เข้าไปช่วยกระตุ้น และพยายามให้เกิดการรวมตัวกันในชุมชนหลายครั้ง เช่น ส่งเสริมให้แม่บ้านบางท่านออกกำลังกาย โดยสนับสนุนเรื่องไม้พลองและเป็นวิทยากรนำออกกำลังกายให้ระยะหนึ่ง แต่ผู้ร่วมกิจกรรมยังมีน้อย เนื่องจากข้อจำกัดดังที่กล่าวไปแล้ว ดังนั้นทางทีมผู้ประสานจึงได้เปลี่ยนกลยุทธ์โดยจัดกิจกรรมที่พยายามตอบสนองข้อจำกัดและปัญหาในบริบทของชุมชน โดยสอบถามความคิดเห็นตัวแทนประชาชนในชุมชนเกี่ยวกับกิจกรรมที่ชุมชนอยากเข้ามามีส่วนร่วมกับทางโรงพยาบาล ได้ข้อสรุปว่าจะทำกิจกรรม “ประกวด ๕ ส. บ้านสะอาด ปราศจากยุงลาย” โดยมีเหตุผลว่าเป็นกิจกรรมที่แต่ละบ้านสามารถทำได้ในเวลาใดก็ได้ที่สะดวก จึงเหมาะสมกับบริบทปัจจุบันของสมาชิกในชุมชน อย่างไรก็ตามแม้ชุมชนจะยังไม่มีความพร้อมในการทำกิจกรรมต่างๆ ร่วมกันอย่างเป็นรูปธรรม แต่ชุมชนก็เต็มใจให้ความร่วมมือกับทีมผู้ประสานและคณะทำงานที่มีความตั้งใจเต็มที่ ที่จะพัฒนาศักยภาพชุมชนให้ก้าวไปสู่ชุมชนที่มีความเข้มแข็งร่วมกันต่อไปในอนาคต

๑.๔ ชุมชนรัชธานี ๕/๒

ชุมชนรัชธานี ๕/๒ เป็นหมู่บ้านขนาดเล็ก จำนวน ๑๒๕ หลังคาเรือน ใช้ทางเข้าออกหมู่บ้านทางเดียวกับรัชธานี ๕/๑ ลักษณะบ้านเป็นทาวเฮาส์หันหน้าชนกันสองฝั่ง มีประธานชุมชน คณะกรรมการชุมชน แต่ยังไม่ได้จัดตั้งกับเขต มีพื้นที่ส่วนกลางเป็นสนามขนาดเล็กอยู่ท้ายหมู่บ้าน ประชาชนส่วนใหญ่เป็นครอบครัวเดี่ยวอยู่ในวัยทำงาน ส่วนใหญ่มีอาชีพรับจ้าง ข้าราชการ และค้าขาย ตามลำดับ บรรยากาศในชุมชนมีความสงบ เป็นระเบียบเรียบร้อย สะอาด หลังจากเข้าร่วมโครงการพัฒนาขยายผลชุมชนต้นแบบ ช่วงแรกชุมชนเสนอกิจกรรมเกี่ยวกับเด็ก เนื่องจากในชุมชนมีเด็กจำนวนมาก ในวันที่ ๒๑ ธ.ค. ๒๕๕๑ ทางคณะกรรมการโครงการจึงได้จัดกิจกรรมเกี่ยวกับเด็กร่วมกับชุมชนจิตภาวรรณ ๑ และ ชุมชนรัชธานี ๕/๒ โดยจัดอบรมเกี่ยวกับการส่งเสริมพัฒนาการและการดูแลเด็กเล็ก รวมทั้งปัญหาเยาวชนในวัยรุ่น เช่น ปัญหาการเล่นเกมส์คอมพิวเตอร์ ปัญหาการคบเพื่อน และยาเสพติด ซึ่งผู้ปกครองผู้เข้าร่วมกิจกรรมได้พูดคุยและแลกเปลี่ยนประสบการณ์การเลี้ยงดูบุตรหลาน และการระวังป้องกันปัญหาดังกล่าว รวมถึงมีการทำกิจกรรมสันทนาการสำหรับเด็ก ใช้สถานที่ในบริเวณวัดเกาะสุวรรณาราม แต่ด้วยข้อจำกัดของสมาชิกในชุมชนเช่นเดียวกับชุมชนรัชธานี ๕/๑ จึงทำให้กิจกรรมที่ชุมชนตั้งใจไว้ที่จะดำเนินการตั้งแต่แรก ยังไม่บรรลุตามเป้าหมาย ทางชุมชนร่วมกับผู้ประสานงานจึงขอปรับเปลี่ยนเป้าหมายการดำเนินการเป็นการพัฒนาที่สอดคล้องกับบริบทของชุมชนก่อน ทั้งนี้เพื่อให้ชุมชนได้มีกิจกรรมพัฒนาด้านสุขภาพด้วยเช่นเดียวกัน จึงได้ข้อสรุปว่า ชุมชนจะทำกิจกรรม “ประกวด ๕ ส บ้านสะอาด ปราศจากยุงลาย” เช่นเดียวกับชุมชนรัชธานี ๕/๑ และชุมชนแฟลตตำรวจ นับว่าชุมชนมีความตั้งใจที่จะให้ความร่วมมือในการพัฒนางานเป็นอย่างดี แม้จะติดขัดในเรื่องข้อจำกัดหลายๆ อย่างก็ตาม

  ชุมชนพี่เลี้ยง คือ                                    ชุมชนธารา

  ชุมชนเป้าหมายขยายผล คือ       ชุมชนจิตภาวรรณ ๑ ชุมชนตลาดเพิ่มสิน ชุมชนซื่อตรง และชุมชนเกร็ดฟ้า

  ๒. ชุมชนพี่เลี้ยง : ชุมชนธารา

เป็นชุมชนขนาด ๒๐๗ หลังคาเรือน ประชากรประมาณ ๘๕๐ คน มีทั้งคนในพื้นที่และคนต่างพื้นที่มาพักอาศัย ประชาชนส่วนใหญ่ประกอบอาชีพรับจ้าง รับราชการและค้าขาย การอยู่อาศัยจะมีลักษณะเอื้อเฟื้อกัน มีสัมพันธภาพที่ดีและเมื่อชุมชนมีการจัดกิจกรรมหรือประเพณีต่างๆ จะได้รับความร่วมมือและช่วยเหลือจากคนในชุมชนเป็นอย่างดี แม้จะเป็นชุมชนที่ยังไม่ได้รับการจัดตั้งจากสำนักงานเขตสายไหม แต่ในชุมชนมีชมรมผู้สูงอายุธาราทิพย์ และมีประธานชมรมซึ่งเป็นผู้นำที่มีความเสียสละ และมีความมุ่งมั่นในการพัฒนาชุมชน โดยมีการดำเนินกิจกรรมต่างๆ อย่างต่อเนื่อง อาทิ การทำบุญตักบาตรในวันสำคัญต่างๆ เช่น วันปีใหม่ วันสงกรานต์ วันเด็ก และประชาชนร่วมกันจุดเทียนถวายพระพร ๕ ธันวาคม และ ๑๒ สิงหาคม ทุกปี นอกจากนี้ชุมชนยังเป็นสมาชิกในเครือข่ายการป้องกันและแก้ไขปัญหายาเสพติดเขตสายไหม และประธานชมรมผู้สูงอายุก็เป็นอาสาสมัครตำรวจบ้านเขตสายไหมและเขตบางเขน  ส่วนงานพัฒนาด้านสุขภาพของชุมชน เนื่องจากมีชมรมผู้สูงอายุอยู่แล้วทำให้ง่ายในการรวมตัวกัน ทำให้สามารถดำเนินกิจกรรมพัฒนาด้านสุขภาพในชุมชนอย่างต่อเนื่อง เช่น เป็นที่ฝึกปฏิบัติงานของนักศึกษาปริญญาโท ของมหา วิทยาลัยหัวเฉียว สาขาการพยาบาลเวชปฏิบัติชุมชน ตลอดจนมีการจัดกิจกรรมให้ความรู้ด้านสุขภาพในชุมชนเป็นระยะ ซึ่งได้รับความร่วมมือจากประชาชนเป็นอย่างดี นอกจากนี้ชุมชนยังมีการรวมตัวกันออกกำลังกายไม้พลองชีวจิต แม้จะไม่มีพื้นที่แต่ก็ยังสามารถบริหารจัดการโดยติดต่อขอใช้พื้นที่ว่างของชาวบ้าน ที่รอการขาย และร่วมกันปรับพื้นที่ให้เหมาะสมและพร้อมสำหรับการออกกำลังกาย เริ่มแรกได้รับการสนับสนุนการสอนจากแกนนำของชุมชนอรุณนิเวศน์ จนกระทั่งสามารถดำเนินการได้เอง ซึ่งในปัจจุบันจะพบว่า ถ้าขับรถผ่านชุมชนช่วงเย็นๆ จะเห็นประชาชนมารวมตัวกันออกกำลังกายกันอย่างพร้อมเพรียง นอกจากนี้ในชมรมธาราทิพย์ยังมีการพัฒนาด้านอาชีพเสริม เช่น การปลูกพืชสมุนไพร การทำน้ำจุลินทรีย์

ด้านการเป็นพี่เลี้ยง ชุมชนมีผู้นำและแกนนำที่มีความเสียสละ พร้อมให้คำปรึกษาและช่วยเหลือชุมชนข้างเคียงตลอดเวลา เช่น ไปเป็นวิทยากรสอนไม้พลองชีวจิตที่หมู่บ้านเกร็ดฟ้า ไปร่วมงานและช่วยเหลือกิจกรรมที่ชุมชนอรุณนิเวศน์ ชุมชนจิตภาวรรณ ๑ และชุมชนเพิ่มสิน ๑-๒ ด้วยความเต็มใจโดยไม่หวังผลตอบแทน ทำให้เกิดเครือข่ายความร่วมมือระหว่างชุมชน นับเป็นต้นแบบที่มีคุณภาพและเป็นแบบอย่างของงานพัฒนาชุมชนที่ยั่งยืนต่อไป

 ๒.๑ ชุมชนจิตภาวรรณ ๑

เป็นชุมชนขนาดเล็ก ลักษณะเป็นทาวเฮาส์หันหน้าชนกัน ๒ แถว ประชาชนส่วนใหญ่มีอาชีพเย็บผ้า มีประธานและคณะกรรมการหมู่บ้านมาจากการเลือกตั้งกันเองในชุมชน ยังไม่ได้จดทะเบียนจัดตั้งจากเขต กิจกรรมต่างๆ ในหมู่บ้านส่วนใหญ่เป็นกิจกรรมตามเทศกาลเช่น ทำบุญปีใหม่ วันสงกรานต์ หลังจากเข้าร่วมโครงการฯ ประธานและสมาชิกได้เสนอแผนงานสร้างเสริมสุขภาพเด็กเล็ก เนื่องจากในชุมชนมีเด็กจำนวนมากและชุมชนติดถนนที่เป็นทางผ่านไปวัดเกาะ ทำให้เด็กๆ ไม่มีที่เล่น เด็กส่วนใหญ่จึงไปเล่นที่ร้านเกมส์ ชุมชนต้องการให้มีการปรับสนามเด็กเล่นและมีอุปกรณ์ของเล่นเด็ก ในการติดตามและให้คำปรึกษาเกี่ยวกับการดำเนินกิจกรรมในชุมชน เมื่อวันที่ ๗ พ.ย. ๕๑ ผู้ประสานงานและคุณทวีศักดิ์(ชุมชนพี่เลี้ยง) ได้มีส่วนร่วมเข้าไปประชุมกับชุมชน ซึ่งมีประธานและคณะกรรมการจำนวน ๖ คน ในการแก้ปัญหาสนามเด็กเล่นที่มีอยู่ถูกยึดครองเป็นที่ทำกิจกรรมส่วนตัว แต่เนื่องจากพื้นที่ถูกบุกรุกมานานและไม่ได้ใช้ทำกิจกรรมของหมู่บ้าน การแก้ปัญหาจึงต้องใช้ระยะเวลาและการประนีประนอมเพื่อลดความขัดแย้งที่จะเกิดขึ้น โดยแนะนำให้ใช้กระบวนกลุ่มและการมีส่วนร่วมในการแก้ปัญหาอย่างค่อยเป็นค่อยไป ที่ประชุมลงความเห็นร่วมกันว่าควรมีการแก้ปัญหานี้โดยติดป้าย ”สนามเด็กเล่นของหมู่บ้าน” ให้เห็นชัดเจน และให้ประธานชี้แจงขอความร่วมมือกับสมาชิกในหมู่บ้าน ในระยะแรกทีมผู้ประสานงานร่วมกับพี่เลี้ยงและชุมชนแนะนำว่าควรใช้พื้นที่ว่าง ซึ่งยังมีอยู่ในบริเวณเดียวกันนั้นทำกิจกรรมไปก่อน และควรมีกิจกรรมเพื่อสุขภาพของหมู่บ้านอย่างต่อเนื่องแล้วจึงค่อยขยายพื้นที่ เนื่องจากต้องใช้งบประมาณในการปรับปรุงพื้นที่เป็นจำนวนมากเพราะมีต้นไม้ รากไม้ ซึ่งอาจเป็นอันตรายแก่เด็กได้               

๒.๒ ชุมชนเกร็ดฟ้า

เป็นชุมชนขนาดเล็ก ลักษณะเป็นบ้านแฝด หันหน้าชนกัน ประมาณ ๔๐ หลังคาเรือน มีทางเข้าออกทางเดียวเป็นซอยตัน ประชาชนส่วนใหญ่ประกอบอาชีพรับจ้าง รับราชการช่วงกลางวันจะเหลือแต่ผู้สูงอายุอยู่บ้าน มีคณะกรรมการหมู่บ้านแต่ยังไม่ได้รับการจัดตั้งจากเขต กิจกรรมต่างๆ ในหมู่บ้านส่วนใหญ่เป็นกิจกรรมตามเทศกาล เช่น ทำบุญตักบาตร วันปีใหม่ วันเด็ก วันสงกรานต์ และมีการรวมตัวช่วยเหลือกันเมื่อมีคนในหมู่บ้านเจ็บป่วย หรือเสียชีวิต เนื่องจากเป็นชุมชนขนาดเล็กจึงมีความสนิทสนมคุ้นเคยกันอย่างดี หลังจากเข้าร่วมโครงการกับโรงพยาบาล ทางชุมชนมีแผนที่จะทำกิจกรรมเกี่ยวกับการสร้างเสริมสุขภาพผู้สูงอายุ แต่เนื่องด้วยประธานชุมชนติดภารกิจงานในช่วงเย็น ทำให้ไม่สามารถจัดสรรเวลาในระยะแรกได้ หลังจากทีมประสานงานเข้าไปกระตุ้นให้ดำเนินกิจกรรมตามโครงการที่ชุมชนตั้งใจไว้ ทางชุมชนจึงสรุปว่าจะทำกิจกรรมออกกำลังไม้พลองชีวจิตสำหรับผู้สูงอายุ โดยเริ่มทำกิจกรรมครั้งแรกวันที่ ๒๑ ม.ค. ๕๒ ซึ่งทีมผู้ประสานเป็นวิทยากรเองประมาณ ๑ สัปดาห์ และประสานกับคุณทวีศักดิ์ (พี่เลี้ยงชุมชนธารา) เข้าไปเป็นวิทยากรต่ออีก ๒ สัปดาห์ มีผู้เข้าร่วมกิจกรรมแต่ละครั้งประมาณ ๑๐ คน หลังจากนั้นแกนนำชุมชนเริ่มมีความมั่นใจ และรวมตัวกันออกกำลังกายเองอย่างต่อเนื่องทุกวัน โดยใช้ถนนกลางหมู่บ้านเป็นสถานที่ออกกำลังกาย วันที่ ๖ มี.ค. ๕๒ ทางคณะกรรมการเข้าไปเยี่ยมสัญจรครั้งที่ ๒ พบว่าชุมชนมีความสนิทสนม คุ้นเคยกันเหมือนเป็นเครือญาติ มีการช่วยเหลือกันเมื่อเจ็บป่วย เช่น ช่วยพาส่งโรงพยาบาล มีการแบ่งปันกัน สังเกตได้จากในชุมชนมีต้นมะม่วงส่วนกลางอยู่บริเวณสนามเด็กเล่น ๑ ต้น สามารถแบ่งกันรับประทานทั้งชุมชน แสดงให้เห็นถึงความมีน้ำใจและเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ นอกจากนี้ชุมชนยังบอกเล่าความรู้สึกว่าตั้งแต่มีการรวมตัวกันทำกิจกรรมทำให้ชุมชนมีแหล่งรวมตัว เกิดการพบปะพูดคุยกันมากขึ้น แต่ยังมีกลุ่มเล็กๆ ที่มีความคิดเห็นไม่ตรงกันทำให้มีการขัดแย้งกันบางครั้ง ถึงอย่างไรชุมชนก็ยังมีการออกกำลังกายอย่างต่อเนื่อง ถึงแม้จะใช้พื้นที่ถนนกลางหมู่บ้าน ซึ่งต้องมีการหลบรถเข้าออกเป็นบางครั้ง ก็ไม่ได้เป็นอุปสรรคต่อชาวชุมชน นอกจากนี้ชุมชนยังมีความต้องการที่จะให้โรงพยาบาลสนับสนุนจัดทำโครงการอบรมการปฐมพยาบาลเบื้องต้นและการให้ความรู้เรื่องโรคเรื้อรังต่างๆ เพื่อชุมชนจะได้ช่วยเหลือดูแลกันเองได้

ตลาดเพิ่มสิน เป็นชุมชนเก่าแก่อยู่หลัง รพ.ภูมิพลอดุลยเดช แต่ยังไม่สามารถจัดตั้งเป็นชุมชนที่ขึ้นทะเบียนกับเขตสายไหม ลักษณะบ้านเรือนเป็นบ้านไม้สองชั้นแบบโบราณอยู่สองฝากถนน ซึ่งเป็นตลาดเก่า ปัจจุบันเหลือเป็นร้านขายของบางส่วน ถัดเข้าไปด้านในเป็นทาวเฮาส์สลับกับบ้านเดี่ยว มีถนนผ่านกลางชุมชน และแยกเป็นซอยๆอีก ๑๐ ซอย ผู้คนส่วนใหญ่ประกอบอาชีพค้าขาย รับราชการ หรือรับจ้าง ยังไม่มีการรวมตัวกัน เป็นลักษณะต่างคนต่างอยู่ แต่มีความสัมพันธ์ในลักษณะรู้จักว่าใครเป็นเป็นลูกใคร เป็นหลานใคร เพราะอยู่กันมาหลายชั่วอายุคน ยังไม่มีประธานชุมชน ไม่มีคณะกรรมการชุมชนและไม่มีใครเสนอตัวเป็น มีแต่คณะกรรมการบริหารลานกีฬาซึ่งคุณพัชราและสามีเป็นผู้บริจาคพื้นที่ให้ ครั้งหนึ่งเจ้าหน้าที่ได้มีโอกาสอยู่ในบรรยากาศการเลือกประธานและคณะกรรมการบริหารลานกีฬาของชุมชนนี้ เป็นบรรยากาศที่อะลุ่มอล่วยกันมาก ไม่มีใครต้องการเป็นประธานหรือคณะกรรมการเลย แต่ในที่สุดก็ได้ประธานและคณะกรรมการ คือกลุ่มบุคคลเดิมที่เป็นอยู่กิจกรรมที่ชาวตลาดเพิ่มสินเลือกคือ การออกกำลังกายไม้พลองชีวจิต ช่วงแรกมีกลุ่มกรรมการลานกีฬามาร่วมออกกำลังกายประมาณ ๑๐ กว่าคน ทุกวันจันทร์ พุธ ศุกร์ ตอนเย็น เมื่อดำเนินกิจกรรมไปเรื่อยๆ สมาชิกก็ลดลง เหตุผลที่ได้จากคำสารภาพของชาวตลาดเพิ่มสิน ก็คือ คนที่ชอบการออกกำลังกายมีจำนวนน้อย เวลาเย็นเป็นเวลาทำกับข้าว เหนื่อยจากการทำงานแล้ว แต่สิ่งหนึ่งที่ทีมงานสังเกตเห็นก็คือ ตลาดเพิ่มสินใกล้กับสวนสุขภาพทอ. และมีชาวตลาดเพิ่มสินจำนวนไม่น้อยที่มาออกกำลังกายที่สวนสุขภาพทั้งตอนเช้าและตอนเย็น

 

๒.๔ ชุมชนซื่อตรง

ชุมชนซื่อตรง เป็นหมู่บ้านขนาดเล็กประกอบด้วยบ้านทาวเฮาส์ซึ่งอยู่ด้านหน้าหมู่บ้านและบ้านเดี่ยวอยู่ด้านใน เป็นหมู่บ้านปิดมีทางเข้าออกทางเดียว มีรปภ.รักษาการณ์ตลอดเวลา ห้ามรถขายของ รถซาเล็งเข้าไปในหมู่บ้าน บรรยากาศในหมู่บ้านเงียบสงบในช่วงกลางวัน เพราะผู้คนส่วนใหญ่ประกอบอาชีพรับราชการ รัฐ วิสาหกิจ และพนักงานบริษัท ช่วงเย็นจะมีผู้คนมาออกกำลังกายที่สนามเด็กเล่นของหมู่บ้านบ้างปะปราย ภายในชุมชนมีการจัดเก็บค่าสาธารณูปโภค โดยมีคณะกรรมการชุมชนบริหารจัดการ ชุมชนยังไม่ได้รับการจัดตั้งจากเขต คณะกรรมการมาจากการเลือกตั้งของชุมชนเอง มีการจัดกิจกรรมในวันสำคัญๆ เช่นวันปีใหม่  วันเด็ก ชาวหมู่บ้านรู้สึกว่ามีความเป็นอยู่ที่ดีอยู่แล้ว ลักษณะความสัมพันธ์บางบ้านก็รู้จักกัน บางบ้านก็ไม่รู้จักกันเลย เป็นลักษณะสังคมเมือง  หลังชุมชนเข้าร่วมโครงการพัฒนาขยายผลชุมชนต้นแบบกับโรงพยาบาล ชุมชนสนใจจะจัดทำกิจกรรมการออกกำลังกายสำหรับผู้สูงอายุ โดยมีการรวมตัวกัน และ จัดหาวิทยากรซึ่งเป็นผู้เชี่ยวชาญด้านการออกกำลังกายไม้พลองจากชุมชนอรุณนิเวศน์ โดยทางโรงพยาบาลช่วยสนับสนุนไม้พลอง ซึ่งทางชุมชนสามารถบริหารจัดการการทำกิจกรรมได้อย่างยอดเยี่ยม โดยมีการติดป้ายเชิญชวนการออกกำลังของชุมชนทุกวันอังคาร พฤหัส เสาร์ ติดหน้าหมู่บ้าน หลังจากดำเนินกิจกรรมออกกำลังกายไประยะหนึ่งประชาชนบางส่วนมีข้อสงสัยเกี่ยวกับเรื่องงบประมาณสนับสนุนในการทำกิจกรรมออกกำลังกาย ทางผู้ประสานงานจึงเข้าไปชี้แจง และรับฟังข้อเสนอแนะของชุมชน พบว่าปัญหาส่วนใหญ่เกิดจากการสื่อสารและขาดการประชาสัมพันธ์ที่ทั่วถึง ทำให้เกิดความเข้าใจที่ไม่ตรงกัน จะเห็นได้ว่าประชาชนส่วนใหญ่ในชุมชนเป็นผู้ที่มีศักยภาพ สามารถบริหารจัดการชุมชนให้ดำเนินกิจกรรมต่างๆ ได้ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับความเห็นชอบของประชาชนในชุมชน ที่จะดำเนินกิจกรรมต่าง ๆ เมื่อมีความพร้อม วันที่ ๒๘ ก.พ. ๒๕๕๒ ชุมชนมีการรวมตัวกันจัดกิจกรรมสันทนาการ และมอบประกาศแต่งตั้งครูนำออกกำลังกาย ในวันงาน ประชาชนร่วมกันจัดเตรียมสถานที่ และร่วมกันจัดอาหารมารับประทานด้วยกัน มองเห็นภาพความสามัคคี และการร่วมแรงร่วมใจกันอย่างน่าชื่นชม ภาพที่เห็นในปัจจุบัน สนามเด็กเล่นจะมีผู้คนมาออกกำลังกายเกือบทุกวันและจำนวนเพิ่มมากขึ้น ชาวชุมชนรู้จักพูดคุยกันมากขึ้น ทำกิจกรรมร่วมกันบ่อยขึ้น รู้สึกถึงความอบอุ่นในชุมชนและเป็นชุมชนที่น่าอยู่น่าอาศัยมาก

กลุ่มที่ ๓

ชุมชนพี่เลี้ยงคือ

ชุมชนพัฒนาหมู่ ๒

ชุมชนเป้าหมายขยายผลคือ

ชุมชนอรุณนิเวศน์ ชุมชนคลองถนนพัฒนา ชุมชนบุญสิน (แฟลตตร.) ชุมชนจิตภาวรรณ ๒-๓

๓. ชุมชนพี่เลี้ยง : ชุมชนพัฒนาหมู่ ๒

         เป็นชุมชนเก่าแก่ในเขต หมู่ ๒ แขวงคลองถนน เขตสายไหม เนื้อที่ประมาณ ๕๐ ไร่ พื้นที่ส่วนใหญ่เป็นพื้นที่เช่าของเอกชน บางส่วนเป็นของตนเอง ลักษณะบ้านเรือนส่วนใหญ่เป็นบ้านไม้ ๒ ชั้น ปลูกเองมีจำนวน ๔๐๔ หลังคาเรือน ประชาชน ๑,๖๐๓ คน ส่วนใหญ่เป็นผู้สูงอายุ และเด็ก ส่วนใหญ่มีอาชีพรับราชการ ค้าขายและรับจ้าง เป็นชุมชนที่ได้รับการจัดตั้งจากสำนักงานเขตสายไหม มีประธานและคณะกรรมการชุมชน มีศูนย์สุขภาพชุมชนซึ่งจัดตั้งขึ้นโดยใช้พื้นที่ส่วนหนึ่งของบ้านประธานชุมชน ตั้งแต่ปี ๒๕๕๐ มีอสส. ๘ คน และ เป็นศูนย์บริการผู้สูงอายุของชุมชน โดยให้ความช่วยเหลือเกี่ยวกับสิทธิประโยชน์ต่างๆ ของผู้สูงอายุ อาทิ การดำเนินการขอเบี้ยยังชีพ การจัดให้มีสวัสดิการสำหรับผู้สูงอายุที่เจ็บป่วยเช่น การซื้อของไปเยี่ยมและมีเงินเยี่ยมครั้งละ ๕๐๐ บาทในระหว่างที่นอนรักษาตัวในโรงพยาบาล จะเห็นได้ว่าชุมชนมีผู้นำและแกนนำที่มีความเสียสละ และมีความพร้อมด้านสถานที่ ที่สามารถเป็นแหล่งรวมของผู้สูงอายุในการทำกิจกรรมต่างๆ เช่น กิจกรรมการออกกำลังกายไม้พลองป้าบุญมี นับเป็นชุมชนรุ่นบุกเบิกก็ว่าได้ เนื่องจากสามารถรวมตัวกัน และเห็นความสำคัญของการออกกำลังกาย ทำให้มีการดำเนินกิจกรรมมาอย่างต่อเนื่องจนถึงปัจจุบัน  ด้านการเป็นพี่เลี้ยง ชุมชนมีแกนนำที่สามารถถ่ายทอด และเป็นแบบอย่างเรื่องการออกกำลังกายไม้พลองป้าบุญมี ให้แก่ชุมชนที่มีความสนใจได้เป็นอย่างดี ซึ่งได้มีแกนนำจากชุมชนเพิ่มสินถมยาสามัคคีมาฝึกซ้อม จนมีความมั่นใจสามารถกลับไปเป็นแกนนำ ในการออกกำลังกายของชุมชนตนเองได้ และชุมชนก็ยังเต็มใจหากมีชุมชนอื่นๆ ที่มีความต้องการการออกกำลังกายไม้พลองป้าบุญมี สามารถมาฝึกได้ที่ศูนย์สุขภาพชุมชนทุกวันราชการ

เมื่อครั้งที่เข้าสำรวจประชากร เราตั้งชื่อให้ชุมชนนี้ว่า ชุมชนเก็บตกดวงมณี เพื่อเป็นที่เข้าใจกันในการทำงานของเรา เนื่องจากเป็นพื้นที่เหลือจากการรวมตัวของชุมชนอื่นๆ และชุมชนเริ่มรวมตัวกันได้ประมาณ   ๑ – ๒ ปี มานี่เอง แต่ชาวบ้านนั้นตั้งรกรากอยู่กันมานานแล้ว และเป็นคนเก่าแก่ในย่านหมู่ ๒ นี้ เพราะฉะนั้นบ้านเรือนจะมีหลากหลาย บางส่วนตั้งอยู่เป็นกลุ่มก้อน บางส่วนกระจัดกระจาย ลักษณะบ้านส่วนใหญ่เป็นบ้านไม้เก่า บางบ้านปลูกอยู่บนที่ตนเอง บางบ้านปลูกบนที่เช่า ด้านหนึ่งของชุมชนติดกับชุมชนพัฒนาหมู่ ๒ อีกด้านอยู่เลียบชายคลองสองตั้งแต่สะพานวัดเกาะไปจนถึงสะพานดวงมณี ผู้คนประกอบอาชีพหลากหลาย ส่วนมากมีอาชีพรับจ้าง รองลงมาเป็นค้าขาย และรับราชการ การรวมตัวของชุมชนนี้เกิดจากความเสียสละของครอบครัวข้าราชการบำนาญครอบครัวหนึ่ง คือ ครอบครัวคุณป้าสุจินต์ ที่มองเห็นความสำคัญของการเกิดชุมชนและต้องการช่วยเหลือคนในชุมชนให้ได้รับสิทธิประโยชน์ต่างๆ เนื่องจากชาวบ้านส่วนใหญ่เป็นผู้สูงอายุ และขาดโอกาสในการเข้าถึงสวัสดิการทางสังคม  ชาวชุมชนเล่าว่า ชื่อ “ชุมชนคลองถนนพัฒนา” เนื่องจากในชุมชนมีทั้งคลอง และถนนประกอบกับอยู่ในแขวงคลองถนน และยังไม่มีชุมชนในบริเวณใกล้เคียงใช้ชื่อนี้ ขณะนี้ อยู่ระหว่างการจัดตั้งชุมชนกับสำนักงานเขตสายไหม ก่อนที่จะคิดจัดตั้งชุมชน ชาวคลองถนนพัฒนามีการรวมตัวกันจัดตั้งสหกรณ์เครดิตยูเนียนอยู่ก่อนแล้ว หลังจากได้ร่วมกิจกรรมตามโครงการพัฒนาขยายผลชุมชนต้นแบบ ชาวคลองถนนพัฒนาสามารถคิดเอง ทำเอง โดยเลือกกิจกรรมการออกกำลังกายแกว่งแขนบำบัดโรค ซึ่งเป็นกิจกรรมที่เหมาะสมกับกลุ่มชาวบ้านที่เป็นผู้สูงอายุและไม่ต้องใช้อุปกรณ์ที่สิ้นเปลือง โดยป้าสุจินต์ผู้ใจดีเป็นผู้นำออกกำลังกายเอง รวมถึงสนับสนุนสถานที่ในการออกกำลังกาย และแต่ละครั้งที่มาออกกำลังกายป้าสุจินต์ก็จะหาความรู้เกี่ยวกับเรื่องสมุนไพร และการดูแลสุขภาพ มาแลกเปลี่ยนพูดคุยกับชาวบ้าน เรียกว่าเจ้าหน้าที่ไม่ต้องออกแรงกระตุ้นใดๆ เลย เพียงแต่ไปเยี่ยมดูการทำกิจกรรมในช่วงเย็นให้ชาวชุมชนเห็นหน้าก็ชื่นใจแล้ว หลังจากแกว่งแขนไปได้สักระยะหนึ่ง ชาวคลองถนนพัฒนารู้สึกกระฉับกระเฉงขึ้น จึงอยากออกกำลังกายรำไม้พลองป้าบุญมีบ้าง ทีมผู้ประสานงานจึงจัดวิทยากรและสนับสนุนไม้พลองเพียงบางส่วน บางส่วนชาวชุมชนจัดหากันเอง รวมทั้งให้มาสอนเพียงวันเดียวพอ ที่เหลือชุมชนดำเนินการต่อเองได้ เจ้าหน้าที่รู้สึกชื่นใจจริงๆ อยากให้ชุมชนมีความเข้มแข็งอย่างนี้ในทุกๆ พื้นที่

๓.๒ ชุมชนอรุณนิเวศน์

เป็นหมู่บ้านจัดสรรขนาดใหญ่ประกอบด้วยอาคารพานิชย์และบ้านทาวเฮาส์ จำนวน ๗๐๐ หลังคาเรือน ประชาชนประมาณ ๒,๐๐๐ คนเศษ อาชีพส่วนใหญ่รับจ้าง และค้าขายยังไม่ได้จัดตั้งเป็นชุมชนไม่มีประธาน และไม่มีคณะกรรมการชุมชน เริ่มแรกเคยมีผู้นำชุมชนที่สามารถรวมกลุ่มชาวบ้านได้แต่ภายหลังย้ายออกไปจากชุมชน จึงยังไม่มีการทำกิจกรรมใดๆในชุมชนมีพื้นที่ว่างไม่ได้ใช้ประโยชน์ ซึ่งเจ้าของหมู่บ้านเคยวางแผน (ไม่มีหลักฐาน) ว่าจะยกให้เป็นพื้นที่สาธารณะสำหรับทำประโยชน์ในชุมชน เวลาผ่านมานานไม่มีผู้ใดใช้ประโยชน์ทำให้กลายเป็นพื้นที่รกร้างช่วงแรกของการเริ่มโครงการพัฒนาขยายผลชุมชนต้นแบบ เจ้าหน้าที่ต้องเข้าชุมชนเพื่อหาแกนนำเข้ามาร่วมประชุมแต่ยังไม่สามารถหาได้ บังเอิญพบคุณสุชาติ ศรีทวี ได้พูดคุยนำเสนอโครงการ คุณสุชาติตอบรับและหาแกนนำมาเข้าร่วมประชุมได้ ๑๒ คน ซึ่งชุมชนสนใจกิจกรรมการออกกำลังกายเพื่อสุขภาพ หลังจากการประชุม ชุมชนเริ่มมีการรวมตัวกัน แต่งตั้งคณะกรรมการชุมชนชั่วคราวเพื่อวางแผนจัดตั้งเป็นชุมชน และเริ่มดำเนินกิจกรรมช่วงแรก มีปัญหาเรื่องการสื่อสาร และข้อสงสัยเรื่องงบประมาณที่ทางโรงพยาบาลจะสนับสนุนให้ ทางผู้ประสานงานจึงได้เข้าไปชี้แจงรายละเอียดโครงการให้ประชาชนและคณะกรรมการชุมชนทราบอีกครั้ง ซึ่งชุมชนก็เข้าใจ และร่วมมือที่จะร่วมดำเนินกิจกรรมต่อไป โดยเสนอว่าในชุมชนมีบุคคลที่มีความชำนาญด้านการออกกำลังกายไม้พลองชีวจิต และพร้อมจะให้ความร่วมมือในการฝึกสอนแกนนำในชุมชนได้ ซึ่งชุมชนได้ส่งอาสาสมัครเข้ารับการฝึกจนมีความมั่นใจ หลังจากนั้นประชาชนจึงรวมตัวกันออกกำลังกายทุกวันเวลา ๑๗.๐๐ น. โดยทางโรงพยาบาลเป็นผู้สนับสนุนอุปกรณ์ไม้พลองและเครื่องขยายเสียง (แบบคาดเอว) ให้ มีประชาชนมาร่วมออกกำลังกายประมาณ ๕๐ คน โดยมีแกนนำในชุมชน ๕ คนหมุนเวียนกัน เป็นผู้นำในการออกกำลังกายแต่ละครั้ง จากกิจกรรมนี้เป็นจุดเริ่มของการรวมตัวกันในชุมชน ทำให้เกิดความรู้สึกอบอุ่นและผูกพันสามัคคีกันมากขึ้น นำไปสู่การทำกิจกรรมอื่น ๆ ซึ่งไม่เคยมีการรวมตัวทำกันมาก่อน เช่น กิจกรรมทำบุญรดน้ำดำหัวในวันสงกรานต์ เมื่อ วันที่ ๖ เมษายน ๒๕๕๒ บรรยากาศในงานทุกคนมีส่วนร่วมในการทำกิจกรรม ชาวบ้านนำอาหารมาคนละ ๑ – ๒ อย่าง บางบ้านช่วยจัดเตรียมสถานที่ ล้างจาน หลังจากเลี้ยงเพลเสร็จมี การรดน้ำดำหัวผู้สูงอายุในชุมชน และรับประทานอาหารร่วมกัน ซึ่งกิจกรรมนี้ประธานชมรมผู้สูงอายุและประชาชนบางส่วนของชุมชนธาราก็มาร่วมกิจกรรมด้วย นอกจากนี้ยังมีแกนนำบางท่าน เช่น คุณสุมา ที่มีความเสียสละและมีจิตอาสาในการไปถ่ายทอดความรู้เรื่องการออกกำลังกายไม้พลองชีวจิตแก่ชุมชนข้างเคียง เช่น ชุมชนธารา จิตภาวรรณ ๑ รัชธานี ๕/๑ ทำให้เกิดเครือข่ายระหว่างชุมชน มีการช่วยเหลือเกื้อกูลกันเวลามีงาน หรือ กิจกรรมต่าง ๆ นับเป็นชุมชนที่มองเห็นภาพการพัฒนาเป็นขั้นเป็นตอนจนบรรลุเป้าหมายเพื่อเข้าสู่ชุมชนเข้มแข็งยั่งยืนต่อไป

๓.๓ ชุมชนจิตภาวรรณ ๒-๓

ชุมชนจิตภาวรรณ ๒-๓ เป็นหมู่บ้านที่อยู่ตรงข้ามกับวัดเกาะสุวรรณาราม ด้านข้างและด้านหลังหมู่บ้านติดคูน้ำ อีกด้านหนึ่งติดกับหมู่บ้านอรุณนิเวศน์ มีทางเข้าออกชุมชนทางเดียว ด้านหน้าเป็นอาคารพานิชย์ ถัดเข้ามาเป็นทาวเฮาส์ทั้งหมด แยกเป็นซอยๆ ด้านหลังหมู่บ้านมีพื้นที่ส่วนกลางสำหรับทำกิจกรรมต่างๆ ของชุมชน แบ่งเป็นสนามฟุตบอลสนามเด็กเล่นพร้อมเครื่องเล่น ชุมชนมีการรวมตัวกันดีพอควร มีระบบบริหารจัดการชุมชน มี ประธานและคณะกรรมการชุมชน มาจากการเลือกตั้งภายในชุมชน สำหรับดูแลเรื่องระบบสาธารณูปโภคของหมู่บ้าน แต่ยังไม่ได้ขึ้นทะเบียนจัดตั้งเป็นชุมชนกับสำนักเขต มีการทำกิจกรรมต่างๆ ตามประเพณี เช่น ทำบุญปีใหม่ สงกรานต์ วันลอยกระทง การปลูกต้นไม้ถวายในหลวง แข่งขันฟุตบอล ฟุตซอลประจำปี มีชมรมปั่นจักรยาน ลักษณะความสัมพันธ์ของประชาชนในชุมชนมีความคุ้นเคยกัน ให้ความร่วมมือในการทำกิจกรรมต่างๆ โดยเฉพาะกิจกรรมตามประเพณีของหมู่บ้าน ชุมชนยังมีลักษณะเป็นสังคมเมืองที่ต่างคนต่างต้องออกไปทำงานนอกบ้านตั้งแต่เช้าถึงเย็น ไม่มีเวลาร่วมกิจกรรมแบบต่อเนื่อง ส่วนใหญ่มีอาชีพรับจ้างบางส่วนมีอาชีพค้าขาย ที่ขึ้นชื่อและทำกันเป็นจำนวนมากคือ การขายผลไม้รถเข็น ประชาชนมีความรู้ปานกลางถึงดี หลังจากที่เข้าร่วมโครงการพัฒนาขยายผลชุมชนต้นแบบ ทางชุมชนมีความสนใจและอยากทำกิจกรรมธรรมะชุมชน โดยวางแผนว่าจะนิมนต์พระมาเทศน์ในชุมชนเดือนละ ๑ ครั้ง ซึ่งอยู่ระหว่างการปรับสถานที่ท้ายหมู่บ้านให้มีความสะดวกขึ้น นอกจากนี้ยังสนใจเรื่องการออกกำลังกายแบบแอโรบิค แต่ก็ยังติดขัดเรื่องเครื่องเสียง และวิทยากรที่จะมานำออกกำลังกาย ซึ่งต้องใช้งบประมาณที่มากพอควร และชาวชุมชนยังตกลงกันไม่ลงตัว ดังนั้นทางทีมผู้ประสานงานจึงเสนอให้สมาชิกในชุมชนเริ่มกิจกรรมออกกำลังกายไม้พลองชีวจิตไปก่อน เนื่องจากไม่ต้องใช้วัสดุอุปกรณ์มาก โดยทางโรงพยาบาลสนับสนุนไม้พลองให้ และให้คุณสุมา แกนนำชุมชนอรุณนิเวศน์มานำร่องออกกำลังกายให้ระยะหนึ่ง ซึ่งจริงๆ แล้วชุมชนก็มีผู้ที่สามารถนำออกกำลังกายไม้พลองได้ และในปัจจุบันก็ช่วยนำออกกำลังกายอย่างต่อเนื่อง แม้จะมีผู้มาร่วมกิจกรรมไม่มากนักก็ตาม อย่างไรก็ตามชุมชนก็ยังมีระบบการบริหารจัดการที่ดี

๓.๔ ชุมชนบุญสิน (แฟลตตำรวจ)

ชุมชนแฟลตสวัสดิการตำรวจอาคารบุญสิน ตั้งอยู่หลังวัดเกาะสุวรรณาราม ด้านข้างติดชุมชนรัชธานี ๕/๑ และใช้ถนนทางเข้าชุมชนร่วมกับชุมชนรัชธานี ๕/๑ ๕/๒ ประชาชนที่อาศัยอยู่ในแฟลตตำรวจเป็นครอบครัวข้าราชการตำรวจที่ทำงานอยู่ตามสถานีตำรวจต่าง ๆในกรุงเทพฯ โดยมีนายตำรวจชั้นสัญญาบัตรเป็นผู้ดูแลแฟลต แต่ไม่ได้พักอาศัยอยู่ในแฟลตไม่มีพื้นที่ส่วนกลางสำหรับทำกิจกรรม ผู้ที่อาศัยอยู่ในแฟลตอยู่ต่างหน่วยงาน และที่อาศัยอยู่ประจำเป็นแม่บ้านตำรวจ ซึ่งส่วนใหญ่ก็ยังทำงานอยู่ ทำให้ประชาชนในแฟลตไม่มีการรวมตัวกันทำกิจกรรม เมื่อโรงพยาบาลภูมิพลอดุลยเดชจัดโครงการพัฒนาขยายผลชุมชนต้นแบบ ทางชุมชนแฟลตตำรวจได้ส่งตัวแทนเข้าร่วมประชุม และเสนอโครงการตรวจร่างกายให้กับผู้อยู่อาศัยในแฟลต ซึ่งทางหน่วยปฐมภูมิได้ดำเนินการไปก่อนหน้านี้แล้ว ประกอบกับเหตุการณ์บ้านเมืองไม่ปกติ ทำให้ตำรวจมีภารกิจมาก จึงไม่มีเวลาร่วมวางแผน ในการดำเนินกิจกรรมต่างๆ อีกทั้งตัวแทนที่มาร่วมประชุมครั้งนั้นไม่ได้พักอาศัยอยู่ในแฟลตนี้ ตลอดจนการแจ้งข่าวสารต่างๆ หรือการทำกิจกรรมในแต่ละครั้งต้องทำตามระบบราชการคือต้องทำเรื่องขออนุญาต ทำให้การประสานงานไม่สะดวก ดังนั้นทางผู้ประสานงานจึงสอบถามความคิดเห็นผู้แทนที่รับผิดชอบดูแลแฟลต ได้ข้อสรุปว่าชุมชนแฟลตตำรวจจะทำกิจกรรม“ประกวด ๕ ส. บ้านสะอาดปราศจากยุงลาย” เช่นเดียวกับชุมชนรัชธานี ๕/๑ และรัชธานี ๕/๒ ถึงอย่างไร ทางคณะทำงานก็ขอขอบคุณชุมชนแฟลตตำรวจเป็นอย่างมาก ที่ให้ความร่วมมือในการทำกิจกรรมต่างๆ เป็นอย่างดี แม้จะมีภารกิจและติดขัดในข้อจำกัดหลายๆอย่างก็ตาม

กลุ่มที่ ๔

ชุมชนพี่เลี้ยง คือ

ชุมชนวัดลุ่มเจริญศรัทธา

ชุมชนเป้าหมายขยายผล คือ

ชุมชนเพิ่มสินถมยาสามัคคี ชุมชนดอนเมืองวิลลา ชุมชนพูนทรัพย์ และชุมชนศาลเจ้าพ่อสมบุญ

๔. ชุมชนพี่เลี้ยง : ชุมชนวัดลุ่มเจริญศรัทธา

เป็นชุมชนชานเมืองค่อนข้างแออัด มีประชากรประมาณ ๓๘๐ หลังคาเรือน ๔๘๑ ครอบครัว และ มีประชากรประมาณ ๑,๔๑๙ คน ตั้งอยู่บนพื้นที่เช่าของวัดลุ่มเจริญศรัทธา มีถนนผ่านกลางชุมชนโดยสองฝั่งถนน จะแบ่งแยกเป็นซอยทั้งหมด ๒๒ ซอย ในแต่ละซอยจะมีคลองขุดอยู่ด้านหลังซอยตลอดแนวถนน บางบ้านปลูกยื่นลงไปในคลอง ประชาชนส่วนใหญ่ มีทั้งคนในพื้นที่และคนต่างพื้นที่มาพักอาศัย อาชีพส่วนใหญ่คือรับจ้าง และรับราชการ  ได้รับการจัดตั้งเป็นชุมชนโดยสำนักงานเขตสายไหม ตั้งแต่ปี ๒๕๓๔ มีประธานและคณะกรรมการชุมชนมาจากการเลือกตั้งของคนในชุมชนเอง ภายในชุมชนมีศูนย์เด็กเล็กวัดลุ่มฯ ซึ่งได้รับการจัดตั้งและสนับสนุนโดยสำนักงานเขตสายไหม นอกจากนี้ยังมีหน่วยบริการสุขภาพชุมชน ซึ่งเกิดจากการมีส่วนร่วมของประชาชน และโรงพยาบาลภูมิพลอดุลยเดช โดยใช้พื้นที่ส่วนหนึ่งของศูนย์เด็กเล็กวัดลุ่มฯ เป็นที่ตั้ง และมีการดำเนินกิจกรรม โดยแกนนำของชุมชนที่เป็นอาสาสมัครจำนวน ๔ ท่านหมุนเวียนมาปฏิบัติงานทุกวันพฤหัส เวลา ๑๑.๐๐-๑๒.๐๐ น เป็นระยะเวลานานกว่า ๑ ปีแล้ว ซึ่งแกนนำทุกท่านเป็นผู้เสียสละ และมาปฏิบัติหน้าที่โดยไม่ได้รับค่าตอบแทน

เนื่องจากชุมชนมีคูคลองทุกซอย ประชาชนบางส่วนทิ้งขยะลงคลองและมีผักตบชวาเป็นจำนวนมาก ดังนั้นปัญหาที่พบมากในช่วงหน้าฝนคือ มีการระบาดของโรคไข้เลือดออก จึงเป็นที่มาของการเกิดโครงการ บ้านสะอาดปราศจากยุงลาย ห่างไกลไข้เลือดออก ในปี ๒๕๕๐ ซึ่งเป็นโครงการที่ได้รับความร่วมมือจากหน่วยงานทั้งภาครัฐและภาคเอกชน โดยเฉพาะการมีส่วนร่วมของประชาชน ที่ร่วมแรงร่วมใจช่วยกันระดมสมองและหาแนวทางแก้ปัญหา จนประสบผลสำเร็จ ทำให้อัตราการติดเชื้อไข้เลือดออกของชุมชนลดลงและใน ปัจจุบันชาวชุมชนวัดลุ่มฯ ก็ยังดูแลคูคลองไม่ให้เป็นแหล่งเพาะพันธุ์ยุง โดยยังมีการเทจุลินทรีย์ลงในคูคลองเป็นระยะๆ นอกจากนี้ชุมชนยังมีการดำเนินกิจกรรมการออกกำลังกาย คือ การเต้นแอโรบิค สลับกับการออกกำลังกายด้วยไม้พลองในช่วงเย็น ซึ่งใช้พื้นที่ของศูนย์เด็กเล็กวัดลุ่มฯ โดยแกนนำของชุมชนเอง ด้านการเป็นพี่เลี้ยง แกนนำชุมชนให้ความร่วมมือและมีความเต็มใจอย่างยิ่ง ที่จะให้คำปรึกษาและแนะนำแก่ชุมชนข้างเคียง เช่น เป็นวิทยากร แนะนำสาธิต วิธีการผสมหัวเชื้อจุลินทรีย์เพี่อรักษาสภาพแวดล้อม พร้อมทั้งสนับสนุนวัสดุบางส่วน ให้แก่ชุมชนเพิ่มสินถมยาสามัคคี ศาลเจ้าพ่อสมบุญ และดอนเมืองวิลล่า ๒ นอกจากนี้แกนนำชุมชนยังเข้าร่วมกิจกรรมและงานของเครือข่ายเป็นระยะ เช่น เข้าร่วมในการจัดกิจกรรมการจัดตั้งสภาเยาวชนเขตสายไหมที่ชุมชนเพิ่มสิน ๑-๒ ฯลฯ จะเห็นได้ว่า แกนนำและประชาชนในชุมชนให้ความร่วมมือเป็นอย่างดีเมื่อมีกิจกรรมหรือโครงการใดๆ ในชุมชน จะเห็นภาพของความร่วมมือและความสามัคคี แม้จะอยู่ในพื้นที่เช่าของวัด แต่ชาวชุมชนวัดลุ่มฯ ก็ปฏิบัติดูแลชุมชน และพื้นที่ด้วยความรักและอยากให้ชุมชนมีการพัฒนาอย่างต่อเนื่อง

 

๔.๑ ชุมชนเพิ่มสินถมยาสามัคคี

ชุมชนเพิ่มสินถมยาสามัคคี เป็นชุมชนเก่าแก่ที่จัดตั้งโดยสำนักงานเขตแล้ว ลักษณะชุมชนเดิมเป็นที่ทำนา ต่อมามีการแบ่งขาย ประชาชนปลูกบ้านชิดติดกัน มีถนนเข้าออกชุมชนค่อนข้างแคบ มีเพียงมอเตอร์ไซด์ที่สามารถผ่านเข้าออกได้สะดวก แต่ถนนส่วนใหญ่รถยนต์เข้าไม่ได้ ด้านหนึ่งของชุมชนติดริมคลอง ๒ อีกด้านหนึ่งติดชุมชนศาลเจ้าพ่อสมบุญและชุมชนตลาดเพิ่มสิน ตามถนนมีน้ำขังเป็นหลุมเป็นบ่อ มีขยะจำนวนมาก ประชาชนส่วนใหญ่ประกอบอาชีพรับราชการ รับจ้าง ลักษณะความสัมพันธ์ของคนในชุมชน คือบางส่วนรู้จักคุ้นเคยกันดีแต่บางส่วนก็ไม่รู้จักกัน การทำกิจกรรมต่างๆ ของชุมชนจะใช้สถานที่บ้านประธานชุมชน โดยมีการประชาสัมพันธ์ผ่านหอกระจายเสียง ในการเข้าร่วมโครงการพัฒนาขยายผลชุมชนต้นแบบ ชุมชนเพิ่มสินถมยาฯ มีความตั้งใจที่จะดำเนินกิจกรรมเกี่ยวกับสิ่งแวดล้อมโดยวางแผนว่าจะทำโครงการกำจัดยุงลายเพื่อป้องกันไข้เลือดออกในชุมชน หลังจากนั้นชุมชนก็เริ่มเตรียมการทำกิจกรรม และมีการประชุมร่วมกับเจ้าหน้าที่โรงพยาบาล เพื่อวางแผนจัดเตรียมงาน ซึ่งได้ข้อสรุปว่า ชุมชนจะทำการอบรมประชาชน ในหัวข้อ “การรักษาสภาพแวดล้อมโดยการใช้สารจุลินทรีย์” ในวันที่ ๑๑ ต.ค. ๕๑ โดยทางโรงพยาบาลประสานวิทยากรจากศูนย์บริการสาธารณสุข ๖๑ มาให้ความรู้ เรื่องการป้องกันไข้เลือดออกและ ประสานทีมพี่เลี้ยงจากชุมชนวัดลุ่มเจริญศรัทธา มาสาธิตวิธีการผสมหัวเชื้อจุลินทรีย์  

มีประชาชนเข้าร่วมกิจกรรม ประมาณ ๑๒๐ คน ในจำนวนนี้ มีตัวแทนจากชุมชนดอนเมืองวิลล่า ๒ ชุมชนพัฒนาหมู่ ๒ และชุมชนศาลเจ้าพ่อสมบุญ เข้าร่วมกิจกรรมด้วย ทำเอาบ้านประธานแคบไปถนัดใจ แต่ก็อบอุ่นในความรู้สึกของคณะกรรมการที่เข้าไปร่วมกิจกรรมในการสัญจรครั้งแรกนับว่าได้รับความร่วมมือเป็นอย่างดี และมอง เห็นภาพการทำกิจกรรมต่างๆ ในชุมชนว่าไม่จำเป็นต้องทำเพียงชุมชนเดียว สามารถร่วมมือ ร่วมแรง ร่วมใจ ในการทำกิจกรรมร่วมกันจากงานวันนั้น ชุมชนโดยการนำของท่านประธาน (ร.ต.ถวิล) ก็ไม่ได้หยุดนิ่ง มีการดำเนินกิจกรรมต่างๆ ต่อ เช่น การแจกจ่ายจุลินทรีย์ให้แก่ประชาชนที่สนใจนำไปใช้ฟรี นอกจากนี้ชุมชนยังสนใจเรื่องการออกกำลังกายไม้พลองป้าบุญมี หลังจากส่งแกนนำไปฝึกออกกำลังกายที่ชุมชนพัฒนาหมู่ ๒ ซึ่งเป็นชุมชนพี่เลี้ยง จนมีความมั่นใจว่าสามารถกลับมานำออกกำลังกายในชุมชนได้ ชุมชนก็เริ่มมีการรวมตัวกันออกกำลังเป็นประจำทุกวันจันทร์ พุธ ศุกร์ ช่วงเย็นที่บริเวณบ้านประธานชุมชน จะเห็นได้ว่าการที่ชุมชนสามารถรวมตัวกันทำกิจกรรมต่างๆได้ นอกจากความร่วมมือ และความสามัคคีของคนในชุมชนแล้ว ยังได้รับการสนับสนุนจากประธานชุมชน ซึ่งเป็นผู้มีอัธยาศัยและมีจิตใจเสียสละ ช่วยอำนวยความสะดวกแก่ประชาชนและพยายามหาสิ่งจูงใจให้แก่ชาวชุมชน เช่น เสื้อใส่ออกกำลังกาย (ด้วยทุนส่วนตัว) นับว่าเป็นชุมชนหนึ่งที่มีการพัฒนาอย่างเห็นได้ชัด ทั้งในเรื่องการดำเนินการทำกิจกรรมต่างๆตลอดจนความร่วมมือของชาวบ้านแม้จะไม่ทั้งหมดก็ตาม

๔.๒ ชุมชนดอนเมืองวิลล่า ๒

เป็นหมู่บ้านจัดสรรอายุชุมชนประมาณ ๑๕ ปี ประกอบด้วยอาคารพานิชย์ ทาวเฮาส์บ้านแฝด บ้านเดี่ยว ภายในหมู่บ้านสะอาด เป็นระเบียบ มีสนามเอนกประสงค์ และ ค่ายมวยราชานนท์อยู่ท้ายหมู่บ้าน ประชาชนส่วนใหญ่ประกอบอาชีพรับราชการ รัฐวิสาหกิจและ บริษัทเอกชน ช่วงกลางวันจะไม่ค่อยมีคนอยู่บ้าน จะมีก็แต่ผู้สูงอายุกับเด็กๆ ที่อยู่เฝ้าบ้าน เป็นชุมชนที่ได้รับการจัดตั้งจากเขตแล้ว ช่วงแรกที่โรงพยาบาลจัดทำโครงการ ทางคณะกรรมการได้ส่งตัวแทนเข้าร่วมประชุม และเสนอโครงการรักษาสภาพแวดล้อม โดยวันที่ ๑๑ ต.ค. ๕๑ ชุมชนเพิ่มสิน – ถมยาสามัคคีจัดการอบรมเรื่อง “การรักษาสภาพแวดล้อมด้วยจุลินทรีย์ และ การป้องกันไข้เลือดออก” ชุมชนดอนเมืองวิลล่า ๒ ได้ส่งตัวแทนเข้าร่วมประชุม ระยะแรกที่ยังไม่ได้เริ่มโครงการ ทางผู้ประสานงานโครงการ ได้เข้าไปกระตุ้นและชักชวนให้ประชาชนในหมู่บ้านมีการรวมตัวกัน โดยการออกกำลังกายไม้พลองชีวจิต เพื่อจะนำไปสู่การทำกิจกรรมอื่นๆ ได้ง่ายขึ้น ซึ่งเจ้าหน้าที่เป็นผู้นำออกกำลังกายประมาณ ๒ สัปดาห์ในช่วงห้าโมงเย็น มีประชาชนมาร่วมกิจกรรมไม่มากนักเพียง ๖ – ๑๐ คน เนื่องจากการประชาสัมพันธ์ยังไม่ทั่วถึง ต่อมาหลังการเลือกตั้งประธานชุมชนคนใหม่แทนคนเดิมที่หมดวาระ จึงได้เริ่มดำเนินกิจกรรมต่างๆ ในชุมชน เช่น จัดตั้งชมรมผู้สูงอายุ ซึ่งปัจจุบันมีสมาชิกประมาณ ๗๐ คน วันที่ ๖ เมษายน ๒๕๕๒ ทางชุมชนร่วมกันจัดกิจกรรมทำบุญเลี้ยงพระ รดน้ำผู้สูงอายุ มอบรางวัลผู้สูงอายุดีเด่น การแสดงศิลปะมวยไทยของค่ายมวยราชานนท์ สาธิตการประดิษฐ์งานหัตถกรรมหนึ่งตำบลหนึ่งผลิตภัณฑ์ของชุมชน ชาวบ้านร่วมกันนำอาหารมาถวายเพลและรับประทานร่วมกัน ทำให้มองเห็นภาพความร่วมแรงร่วมใจ เสียสละ สามัคคีในชุมชน   นอกจากนี้ประธานชุมชนยังวางแผนหาแนวทางพัฒนาและแก้ปัญหาการทำกิจกรรมเดิมที่ยังไม่ประสบผลสำเร็จ คือ เรื่องการออกกำลังกาย โดยใช้วิธีการประชาสัมพันธ์ และรับลงทะเบียนผู้ที่มีความสนใจเข้าร่วมออกกำลังกาย ซึ่งปัจจุบันมีแกนนำของชุมชนที่สามารถนำออกกำลังกายได้ เนื่องจากได้รับการฝึกจากผู้ประสานงานของโครงการ  ดังนั้นจะเห็นว่าชุมชนมีแนวโน้มที่จะสามารถดำเนินกิจกรรมต่างๆ ด้วยตนเองได้ และสามารถพัฒนาเป็นชุมชนที่มีระดับความเข้มแข็งเพิ่มขึ้นต่อไป

 

ชุมชนพูนทรัพย์อยู่บนพื้นที่ประมาณ ๑๙ ไร่ เป็นชุมชนที่มีที่มาจากการเคหะแห่งชาติ และกระทรวงพัฒนาสังคมฯ ร่วมกันจัดสรรพื้นที่ให้สำหรับประชาชนที่เคยอาศัยอยู่ในชุมชนแออัด และชุมชนใต้สะพานต่างๆ โดยได้จัดสรรพื้นที่ที่จัดผังชุมชนอย่างดีให้เช่าในราคาย่อมเยาเมื่อครบสัญญาชาวชุมชนสามารถเช่าซื้อที่เป็นของตนเองได้ และประชาชนสามารถปลูกบ้านเองตามสภาพฐานะทางเศรษฐกิจ เมื่อย้ายเข้ามาอยู่ในชุมชน แต่ละกลุ่มที่มาด้วยกันก็ยังจับกลุ่มอยู่บริเวณใกล้เคียงกัน เช่น กลุ่มปลาทู ทำปลาทูนึ่งขาย กลุ่มร้อยพวงมาลัย กลุ่มเก็บของเก่าซึ่งมาจากชุมชนบางบัวอาชีพเดิมคือเก็บของเก่าขาย กลุ่มลิเกประกอบอาชีพลิเกและมีอาชีพอื่นปะปนบ้าง นอกจากนี้ยังมีการแบ่งพื้นที่ต่างๆ ในชุมชน เช่น ลานกีฬา สนามเด็กเล่น พื้นที่ส่วนกลาง พื้นที่อยู่อาศัยจัดเป็นสัดส่วนตามผังที่วางไว้ดังที่กล่าวมาแล้วข้างต้น

 

           สมาชิกในชุมชนหลายคนเข้าร่วมกิจกรรมกับองค์กรอิสระต่างๆ เช่น เป็นคณะกรรมการเครือข่ายสลัม ๔ ภาค เป็นทั้งประธานองค์กรบ้าง เป็นกรรมการบ้าง บ้างก็เป็นแกนนำขององค์กร สิ่งที่ประทับใจก็คือ การประชุมต่างๆ ชาวชุมชนมักจะออกมาร่วมประชุมมาแสดงความคิดเห็นของตนเองได้อย่างชัดเจน โดยมีความคิด ความอ่านที่น่าทึ่งมาก กิจกรรมภายในชุมชนที่ดำเนินการอยู่แล้วก็มี โครงการออมวันละบาท โครงการธนาคารเศษแก้ว ซึ่งเปิดโอกาสให้เด็กๆ ในชุมชนนำเศษแก้วและวัสดุเหลือใช้มาขาย เพื่อออมเงินเข้าโครงการออมวันละบาท นอกจากนี้ยังมีสหกรณ์ร้านค้าชุมชน บ้านหนังสือ ศูนย์สุขภาพชุมชน ศูนย์การเรียนรู้เด็กก่อนวัยเรียน (ได้รับทุนจากมูลนิธิคุณพ่อไบเออร์) ศูนย์คอมพิวเตอร์ (ได้รับทุนจากYMCA) ชมรมผู้สูงอายุ และโครงการแปลงผักสวนครัวในชุมชน จะเห็นได้ว่าชุมชนมีศักยภาพในการริเริ่มทำกิจกรรมต่างๆ ได้ด้วยตัวเอง มีการแสวงหาแหล่งประโยชน์จากที่ต่างๆ เพื่อจะนำมาช่วยเหลือและพัฒนาชุมชน หลังจากชุมชนเข้าร่วมโครงการพัฒนาขยายผลชุมชนต้นแบบของโรงพยาบาลภูมิพลอดุลยเดช กิจกรรมที่ชุมชนสนใจเลือกดำเนินการคือ กิจกรรมสำหรับเยาวชน เช่น ฟุตซอล รำไทย ซึ่งเมื่อวันที่ ๒๓ พ.ย. ๕๑ บริษัทโค้กเป็นผู้สนับสนุนจัดการแข่งขันกีฬาฟุตซอลในชุมชน มีเด็กๆ รวมถึงผู้ใหญ่หลายๆ ท่านเข้าร่วมกิจกรรม และร่วมการแข่งขัน สร้างความสนุกสนานและความสามัคคีให้แก่เยาวชน ตลอดจนชาวบ้านในชุมชนเป็นอย่างดี ปัญหาและอุปสรรคในการดำเนินกิจกรรมด้านสุขภาพที่สำคัญ คือประชาชนส่วนใหญ่มีความหลากหลายในการประกอบอาชีพ ทำให้ไม่พร้อมเข้าร่วมกิจกรรมที่เป็นลักษณะต้องทำอย่างต่อเนื่อง แต่อย่างไรก็ตามชาวชุมชนก็ยังมีความตั้งใจที่จะดำเนินกิจกรรมต่างๆ รวมถึงหาวิธีการพัฒนาชุมชน โดยพยายามหาแหล่งสนับสนุนทางการเงินสวัสดิการ จากภาครัฐและเอกชน ตลอดจนเข้าร่วมเป็นเครือข่ายกับกลุ่มต่างๆ เพื่อพัฒนาชุมชนไปสู่เป้าหมายที่ตั้งใจไว้ โดยไม่ย่อท้อแม้ว่าจะพบอุปสรรคมากมาย

๔.๔ ชุมชนศาลเจ้าพ่อสมบุญ

เป็นชุมชนเก่าแก่ในย่านหมู่ ๓ แขวงคลองถนน เขตสายไหม ชาวชุมชนปลูกบ้านเรือนเอง ส่วนใหญ่เป็นบ้านไม้ ๓ ชั้นบ้าง เป็นบ้านครึ่งตึกครึ่งไม้บ้าง บ้านเช่าบ้าง บ้านของตัวเองบ้าง ทางเข้าชุมชนค่อนข้างแคบ มีถนนปูนซีเมนต์รถยนต์วิ่งผ่านได้ทางเดียว ไม่สามารถสวนกันได้ อาชีพส่วนใหญ่เป็นข้าราชการและลูกจ้างในกองทัพอากาศ รองลงมาประกอบอาชีพค้าขาย มีพื้นที่สำหรับทำกิจกรรมของชุมชน เป็นพื้นที่กว้างประมาณ ๕๐ ตารางวา ที่ประธานชุมชนเช่าไว้สำหรับเป็นสนามเด็กเล่นและทำกิจกรรมต่างๆ ในชุมชน ซึ่งหมดสัญญาเช่าแล้ว ปัจจุบันชุมชนได้รับการจัดตั้งจากเขตสายไหม มีหอกระจายเสียงสำหรับประชาสัมพันธ์อยู่ที่บ้านประธานชุมชน ประธานและคณะกรรมการชุมชนส่วนใหญ่เป็นผู้สูงอายุที่เกษียณราชการแล้ว ลักษณะความสัมพันธ์ในชุมชนสนิทกันเป็นกลุ่มๆ บางกลุ่มเป็นเครือญาติกันและส่วนใหญ่อาศัยอยู่ในชุมชนมานาน  ในการเข้าร่วมโครงการพัฒนาขยายผลชุมชนต้นแบบ ศาลเจ้าพ่อสมบุญส่งตัวแทนเข้าร่วมประชุมและเสนอกิจกรรมที่ต้องการดำเนินการ คือ เรื่องการรักษาสภาพแวดล้อมและการป้องกันไข้เลือดออก โดยส่งตัวแทนชุมชนเข้าไปร่วมกิจกรรมกับชุมชนเพิ่มสินถมยาสามัคคี ในวันที่ ๑๑ ต.ค. ๕๑ จำนวน ๕ คน ซึ่งในกิจกรรมมีการอบรม เรื่องการป้องกันไข้เลือดออก และการทำลายแหล่งเพาะพันธ์ยุงการรักษาสภาพแวดล้อม โดยได้รับการสนับสนุนเจ้าหน้าที่จากศูนย์บริการสาธารณสุข ๖๑ มาเป็นวิทยากรให้ และได้พี่เลี้ยงจากชุมชนวัดลุ่มเจริญศรัทธา มาสาธิตวิธีการผสมหัวเชื้อจุลินทรีย์ หลังจากการอบรมแล้วชุมชนยังไม่มีการดำเนินกิจกรรมอื่นๆ ต่อ เจ้าหน้าที่จึงได้เข้าไปกระตุ้นให้ประชาชนในชุมชนมีการรวมตัวกันทำกิจกรรม โดยเริ่มจากกิจกรรมการออกกำลังกายไม้พลองชีวจิต ซึ่งเจ้าหน้าที่เข้าไปเป็นวิทยากรให้ประมาณ ๑ สัปดาห์ มีผู้ร่วมกิจกรรมประมาณ ๕ คน ปัญหาและอุปสรรคสำคัญในการดำเนินกิจกรรมพัฒนาชุมชนได้แก่ สถานที่ในการจัดกิจกรรมร่วมกัน และการประสานความร่วมมือในการร่วมทำกิจกรรม สำหรับกลุ่มที่มาออกกำลังกายก็ยังไม่สามารถเป็นแกนนำในการออกกำลังกายได้ ซึ่งผลสรุปสุดท้าย สมาชิกส่วนใหญ่เห็นว่าสามารถออกกำลังที่บ้านของตนเองได้จะสะดวกกว่า อย่างไรก็ตามทุกครั้งที่มีกิจกรรมของทางโรงพยาบาล เมื่อขอความร่วมมือในชุมชน ก็ยังได้รับการตอบรับและเข้าร่วมกิจกรรมด้วยดีตลอดมา